De afgelopen jaren deed ik verslag van meer dan tachtig strafzaken. De meeste voor NRC, een aantal voor het Noordhollands Dagblad en de rest voor mijn eigen site Voorhethekje.nl.
Ik zag zowel het recht in uitvoering als de rafelranden van de maatschappij. Daar in die rechtszaal kreeg de beschaving voor mij gestalte. Ik zag hoe kwetsbaar de samenleving is en wie er allemaal aan het werk zijn om deze voor ons te beschermen. Er moest in die rechtbank niet alleen een misdrijf vergolden worden, op vaak zielige hoopjes mens, nee er was veel meer aan de hand. Veroordeelden kregen therapie of een stok achter de deur in de vorm van voorwaardelijke straffen. Er zat een industrie aan hulpverleners achter. Veel daders blijken psychisch niet in orde, bijna altijd zijn het mannen, jongvolwassenen. Uit sociaal arme milieus in de slechtere wijken.
Op Voorhethekje.nl publiceer ik al mijn rechtbankverhalen. Op 6 juni 2024 verscheen mijn boek ‘€62.068 boete voor de hennepkwekerij in oma’s schuur en 21 andere opzienbarende zaken uit de rechtbank‘ bij de gerenommeerde uitgeverij Nieuw Amsterdam. Dit boek beslaat veel meer dan een verzameling rechtbankverhalen. Ik bespreek ook patronen, trends en kom met cijfers. Ik leg hiervoor werkbezoeken af aan onder meer de politie en een gevangenis. Zo draagt dit boek bij aan een geïnformeerd debat over misdaad en straf. Een debat waarin maar al te vaak verkeerde aannames worden gemaakt, uitgemolken door politieke partijen.
De werktitel was ‘Wettig en overtuigend bewezen’. Deze verwees naar wat de rechter in zijn vonnis uitspreekt als hij tot een veroordeling komt. Rechtspraak gaat om de waarheid, zou je denken. Maar dat is te absoluut geformuleerd. Het gaat vooral om om wat bewezen kan worden. Rechtvaardigheid betekent hier dus dat schuldigen soms vrijgesproken moeten worden. Uiteindelijk moet er in elke zaak een hoger doel gediend worden, ook al gaat dat ten koste van de rechtvaardigheid in die ene zaak. Centrale onderzoeksvraag: in rechtszaken wordt er niet alleen teruggekeken, maar ook vooruit. Er wordt gezocht naar mogelijkheden om veroordeelden weer op het rechte pad te krijgen. Hoe effectief is onze rechtspraak daarin? Vragen? Stuur een e-mail naar: info@stevenschrijft.nl.
Testimonials / leeservaringen / recensies
“Met het boek De Hennepkwekerij In Oma’s Schuur heeft Steven de Jong in kraakheldere bewoordingen het failliet van het Nederlandse gedoogbeleid beschreven. Een aanrader dus!”
Mr. Gerard Spong, strafrechtadvocaat
“Zelden was lezen zo’n krachtige oefening in het filosofische ideaal van gerechtigheid.”
Désanne van Brederode, schrijver en filosoof
“Een belangrijk boek. Steven de Jong geeft een realistisch beeld van wat zich afspeelt in het hart van de rechtsstaat.”
Mr. dr. Johan Bac, algemeen directeur Reclassering Nederland en voormalig hoofdofficier van justitie
“Als het Bijbelse verhaal in één notie samengevat zou moeten worden, dan is het volgens mij ‘rechtvaardigheid’. Onze democratie drijft ook op deze notie. Rechtbanken zijn daarmee de tempels van onze beschaving. Daar wordt recht gesproken. Voor mij waren rechtbanken tot nu toe abstracte plekken. Dankzij het boek van Steven de Jong weet ik nu hoe het eraan toegaat in deze tempels van het recht.”
Joost Röselaers, predikant Remonstrantse gemeente Bussum
“De kijk op crimineel gedrag is vaak ongenuanceerd. Rechtbankverslaggevers kunnen door meer kanten van het verhaal te belichten, bijdragen aan een juister beeld van de rechtspraktijk. Dat geldt zeker ook voor dit boek van Steven de Jong.”
Han Moraal, voorzitter Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming en voormalig procureur-generaal
“Tijdens mijn rechtenstudie schoot het rechtbankbezoek er bij in, ik lees nu pas wat ik miste. Deze bundel schelmenstreken brengt wetten en regels tot leven.”
Jort Kelder, presentator van Op1 en voormalig hoofdredacteur Quote
“Verhalen uit de rechtspraktijk die vertrouwen inboezemen in de rechtsstaat. Lichtvoetig geschreven, informatief en invoelend. Vrouwe Justitia, niet blind, maar met een balans waarop rechtvaardigheid en menselijkheid worden meegewogen.”
Jan Pronk, PvdA-minister in de kabinetten Den Uyl, Lubbers III, Kok I en II
“Een introductie in het recht aan de hand van hardrijders en burenruzies. Bij Steven de Jong geen droge opsomming in de juridische basisbeginselen, maar smeuïg opgetekende casuïstiek. Lezenswaardig en leerzaam.”
Sebastien Valkenberg, filosoof en columnist Het Financieele Dagblad
“Journalisten spelen een belangrijke rol in de rechtsstaat door het publiek te laten zien wat er gebeurt in de rechtszaal. Als je de persoonlijke en minutieuze verslagen van Steven de Jong in dit boek leest, voelt het alsof je op de publieke tribune zit, met ongehinderd uitzicht. Zo wordt niet alleen recht gesproken, maar wordt ook gezien dat recht wordt gesproken, indachtig het goed gekozen motto van het boek.”
Emiel Jurjens, advocaat mensenrechten bij Prakken d’Oliveira
“Steven de Jong is erin geslaagd een onderhoudend boek te schrijven. Leerzaam, helder qua woordkeuze en structuur. Het vergroot zeker het inzicht in de beweegredenen van rechters om bepaalde beslissingen te nemen. Het onderdeel ‘wettelijk en overtuigend bewijs, wat ook nog rechtmatig verkregen moet worden’ is heel helder beschreven. Juist ook slachtoffers van ernstige misdrijven kunnen daarmee wellicht beter begrijpen waarom ‘het recht loopt zoals het loopt’ en niet altijd overeenkomt met hun rechtvaardigheidsgevoel en gezond verstand. Maar ook mensen die geen vertrouwen meer hebben in de rechtspraak zouden er in kunnen lezen hoe waardevol het afgewogen oordeel door de rechter is.”
Harry Crielaars, voormalig bestuursvoorzitter Slachtofferhulp Nederland
“Een fascinerend en leerzaam kijkje in de keuken van het delict van kleine verleiding en de rechtsgang met grote gevolgen.”
Ad Melkert, oud-partijleider PvdA, voormalig lid van de Raad van State (staatsraad) en ex-bewindvoerder Wereldbank
“Een boeiend boek dat leest als een trein. Een prachtige verzameling rechtszaken. Al lezende vroeg ik mij geregeld af: hoort dit bij de rechter of juist bij de dokter? Is de beklaagde slecht of ziek? Heeft hij recht op begrip, of verdient hij straf? Wat kan de verdachte, als vrij mens, wel of niet worden toegerekend? Stof tot nadenken.”
Menno Oosterhoff, psychiater en schrijver van Vals Alarm, over zijn eigen dwangstoornis
“Waarom zweert Nederland de leugendetector af? Wat als Google je misstap niet vergeet? Overduidelijk schuldig en toch vrijspraak: hoe zit dat? En waarom is openbaarheid van rechtspraak zo belangrijk? Tussen de strafzittingen door, waarin verdachten en hun advocaten proberen te redden wat er te redden valt, geeft Steven de Jong ook antwoord op deze vragen. Dit boek laat je ervaren hoe onze rechtsstaat werkt.”
Marco Visscher, journalist en auteur van Waarom we niet bang hoeven te zijn voor kernenergie
“Ik wou dat ik dit boek al in mijn studententijd gelezen had. Must read voor elke journalist die wil begrijpen hoe rechtvaardigheid in onze samenleving tot stand komt.”
Nick de Jager, onderzoeksjournalist bij Quote
“Steven de Jong geeft met dit boek een even leerzaam als ontluisterend kijkje in het hart van de rechtsstaat, de rechtbank. Stuk voor stuk boeiende zaken. Wie de thermometer van het land wil voelen, leze dit boek.”
Mohammed Benzakour, schrijver (De reus uit de Rif, Ambo|Anthos)
“Zo vertel je verhalen! Gepakt bij het woord vooraf en geboeid tot en met het dankwoord. Een heerlijk boek.”
Leendert Jan van Doorn, biograaf van veerkrachtige ondernemers
“In begrijpelijke taal, waar het bij juristen nog weleens aan schort, neemt Steven de Jong je mee de rechtbank in. Zijn boek ‘De hennepkwekerij in oma’s schuur’ laat zien hoe onze rechtsstaat werkt en dat deze werkt. Elk hoofdstuk zou je tenminste drie keer moeten lezen; vanuit het perspectief van de rechter, de verdachte en van het slachtoffer. Om te ontdekken dat elk van die standpunten je met een ander gevoel achterlaat.”
Niels Roelen, ex-majoor en schrijver van Soldaat in Uruzgan en Zwarte Vogel
“Een aantrekkelijk boek, dat op pakkende wijze inzicht geeft in hoe het er in Nederlandse rechtbanken aan toe gaat. Via eenentwintig soms tragische casussen krijg je een uniek inkijkje. Verhalend, leerzaam en feitelijk.”
Ronald Buijt, wethouder Zorg, Ouderen en Jeugdzorg in Rotterdam
“Dit is precies wat wij nodig hebben: verhalen die de rechtsstaat tot leven brengen.”
Barbara Oomen, hoogleraar Sociologie van de Mensenrechten, Universiteit Utrecht
“Netflix-criminologie kannibaliseert ons gezonde verstand. Door series, films, truecrime documentaires, thrillers en games vervagen grenzen tussen fictie en werkelijkheid steeds meer. De praktijk van de rechtspraak wordt echter niet ‘gedragen’ door muziek van Ennio Morricone noch gekunstelde dialogen. Steven de Jong laat ons de binnenkant van de echte rechtszaal zien. Waar verdachten, advocaten, rechters, officieren van justitie, getuigen en toeschouwers dagelijks onze rechtsstaat vorm geven. Een prachtig boek.”
Bob Hoogenboom, hoogleraar fraude en regulering aan Nyenrode
“Ik heb dit boek in één avond uitgelezen. Menselijke portretten van daders en slachtoffers, maar ook telkens weer spannend wat de uitspraak wordt. Aanrader!”
Edwin Schravesande, docent marketing Fontys Hogescholen
“Steven de Jong laat de toepassing van het strafrecht tot leven komen in echte, kleurrijke, alledaagse en bijzondere zaken. Tezamen met een heldere uitleg van het strafproces is dit boek een meerwaarde voor de juridische bibliotheek. Het strafproces heeft iets weg van theater. Hoewel zelden vrolijk, is het ook beeldend voor onze creativiteit, feilbaarheid en behoefte aan zowel genoegdoening als verzoening. Vaak een lach en een traan. Ik ben zelf werkzaam geweest in alle drie de procesrollen. Advocaat, officier van justitie en rechter. Die van officier van justitie vond ik de mooiste; optreden als partij maar altijd ook als algemeen belang behartiger. Ik beschouw het optreden in deze rollen als een voorrecht en ook dat is iets wat dit boek laat zien. Een zeer prettig leesbaar boek dat veelal complexe strafzaken inzichtelijk maakt voor een breed publiek.”
Ben Swagerman, voormalig hoofdofficier van justitie, voormalig raadsheer Gerechtshof Den Bosch en voormalig lid van de Eerste Kamer
“Wat niet in vonnissen staat en zelden het nieuws haalt, wordt beeldend beschreven in dit fascinerende boek. Steven de Jong toont het theater in de rechtszaal.”
Lucas Zandberg, schrijver van historische romans
“Een prachtig en vooral menselijk kijkje in de keuken van de Nederlandse rechtspraak. Wat mij het meest geraakt heeft is de heldere uitleg, met toepasselijke voorbeelden, die ons laat zien dat het doel van de rechtspraak niet zozeer is om te straffen, maar veeleer om verder leed te voorkomen. Om mensen een spiegel voor te houden en om ervoor te zorgen dat zij de weg vooruit weer kunnen vinden. Het laat zien dat vele misdaden en overtredingen niet gepland zijn, niet bedoeld zijn en vaak het gevolg van onhandigheid, onnadenkendheid en kortetermijndenken. Dan is het fijn wanneer een rechter ‘de menselijke maat’ hanteert en niet alleen een crimineel veroordeelt, maar ook een mens beoordeelt en een uitweg biedt om weer een leven op te bouwen. Wat mij betreft is dit boek een must-read voor iedereen die binnen het domein van de sociale zekerheid werkzaam is. Ik zie een sterke analogie met zogenaamde ‘fraudesituaties’. Ook daar is het toepassen van ‘de menselijke maat’ het middel om ervoor te zorgen dat de overheid mensen niet verder in de schulden helpt, maar hen juist houvast biedt om weer uit een dal te klimmen. Steven de Jong laat heel duidelijk zien dat overheidsinstanties zoals de rechterlijke macht een belangrijke rol hebben om burgers, zowel daders als slachtoffers, houvast te bieden.”
Marjolijn Dölle, oud-directeur WerkSaam Westfriesland, toezichthouder en dertig jaar (bestuurs)ervaring in Sociale Zekerheid
“In deze tijd van AI, waar ook de rechtspraak een antwoord op moet vinden, blijft er grote behoefte aan levendige verhalen van echte schrijvers over menselijke rechtszaken. Daarom zou iedereen dit boek moeten lezen!”
Kees Verhoeven, voormalig Tweede Kamerlid D66, auteur ‘De democratie crasht’ en oprichter Bureau Digitale Zaken
“Hoe zit ons rechtssysteem ook alweer in elkaar? Aan de hand van alledaagse én opvallende strafzaken beschrijft Steven de Jong de praktijk ter zitting. Verrassende vrijspraken – waarbij je denkt ‘huh?’ – worden verklaard in nabeschouwingen. Een belangrijk boek voor iedereen die onze rechtsstaat beter wil leren begrijpen.”
Liesbeth van Tongeren, voormalig Tweede Kamerlid (GroenLinks), oud-wethouder Den Haag en ex-directeur Greenpeace Nederland
“We maken ons in deze tijden grote zorgen over de rechtsstaat. In veel discussies blijft dat echter een abstract begrip. Maar het boek van Steven de Jong brengt de rechtsstaat tot leven. Aan de hand van sprekende casuïstiek wordt de lezer op toegankelijke wijze in de wereld van het recht ingeleid en vertrouwd gemaakt met technische juridische termen. Een absolute aanrader.”
Haroon Sheikh, senior wetenschapper bij de WRR en bijzonder hoogleraar Strategic Governance of Global Technologies aan de VU
“Het boek van Steven de Jong staat bol van voorbeelden die ondersteunen dat we ons rechtssysteem zo moeten inrichten dat het niet alleen straft, maar ook zorgt. Van alle mensen in onze gevangenissen heeft maar liefst de helft een licht verstandelijke beperking. Laten we streven naar een systeem dat straffen en zorgen in balans brengt. Dit boek kan hierbij helpen.”
Prof. dr. Jet Bussemaker, voorzitter Raad voor Volksgezondheid & Samenleving en voormalig minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
In de media
“Als lezer van het boek van Hoornaar Steven de Jong zit je als het ware op de publieke tribune. Persoonlijke drama’s, een verrassende vrijspraak en vergevingsgezinde slachtoffers wisselen elkaar af in de 208 pagina’s. Opgetekend bij kantonrechter, politierechter of meervoudige kamer. Een realistische en levendige weergave van strafzaken. Met een heldere, toegankelijke uitleg van rechtshandelingen. Vermakelijk en leerzaam.”
Noordhollands Dagblad, Eric Molenaar
“Rechtbankverslaggever Steven de Jong was enkele jaren vaste aanwezige bij strafzittingen. Voor onder andere NRC en zijn website Voorhethekje.nl bezocht hij als vlieg op de muur tientallen strafzittingen. De verrassendste zaken beschrijft hij in dit boek, met veelzeggende titels als ‘Volgens Dave reed een ander 181 km/u in zijn auto’, ‘Zo kwaad dat hij de moestuin van de buren doodspoot’ en ‘De baan als vrijwilliger in de bibliotheek ging niet door toen John zijn buurman met een priem in het oog raakte’. (..) Tussendoor legt De Jong uit waarom de zaak behandeld werd door de meervoudige, en niet de enkelvoudige strafkamer. Het is dan ook een boekje voor een breed publiek. Intermezzo’s als deze bieden de gemiddelde jurist hooguit wat waardevolle herhaling. De rechtszaken blijven niettemin boeiend en vermakelijk.”
Het Advocatenblad (Nederlandse orde van advocaten)
“Minidrama’s zijn het, menselijke fouten die soms uitmonden in groot leed. Verhelderend zijn de nabeschouwingen bij de strafzaken en de hoofdstukken over allerlei ins en outs van de rechtspraak. Dankzij de toegankelijke stijl van Steven de Jong en zijn oog voor detail, zie je de verdachten voor je, net als de wikkende rechters. Een prettig leesbaar boek.”
Dagblad Trouw, Iris Pronk
“Je leest over allerlei strafzaken en hoort ook de verdachte en het slachtoffer aan. En wat de officier, rechter en advocaat zeggen. Uitleg over de inrichting van het rechtssysteem. Er worden stukjes uit wetboeken aangehaald. Fijne opbouw. In het eerste hoofdstuk lichte vergrijpen, het tweede is rauwer, het derde zwaar, zaken waarover meerdere rechters zich buigen. Erg leerzaam. Leest vlot weg.” *****
Bookiewoogie